Te vroeg beginnen van een AVA; een handige truc om tegenstand te omzeilen?

Het korte antwoord is: nee, over het algemeen niet. Vrij recent heeft de Hoge Raad nog geoordeeld in een dergelijke kwestie. Drie aandeelhouders konden niet aan de besluitvorming over een statutenwijziging deelnemen, omdat de aandeelhoudersvergadering te vroeg was begonnen. De wel aanwezige aandeelhouder had het besluit tot statutenwijziging in zijn eentje genomen. De rechtsvraag was in die zaak of dit besluit vernietigbaar was of nietig. 

Nietig of vernietigbaar besluit?
Volgens artikel 2:14 lid 1 van het Burgerlijk Wetboek (BW) is een besluit van een rechtspersoon dat in strijd is met de wet of de statuten in beginsel nietig, tenzij uit de wet iets anders voortvloeit. Zo'n uitzondering is vastgelegd in artikel 2:15 BW. Daarin staat dat een besluit vernietigbaar is – en dus niet automatisch nietig – wanneer het in strijd is met de regels over hoe besluiten tot stand moeten komen.

De Hoge Raad overwoog in deze zaak dat besluitvorming door een orgaan van een rechtspersoon vereist dat iedereen met een vergader- of stemrecht of een raadgevende stem gelegenheid heeft gekregen aan het overleg en de besluitvorming deel te nemen. Het handelen in strijd met deze norm, zoals het te vroeg starten van de vergadering, is in strijd met wettelijke of statutaire bepalingen die het totstandkomen van besluiten regelen. En dus is het besluit vernietigbaar en niet nietig.  

Waarom is het onderscheid nietigheid/vernietigbaarheid relevant? 
Het verschil tussen nietigheid en vernietigbaarheid is juridisch gezien groot. Een nietig besluit heeft nooit rechtsgevolgen gehad: het bestaat als het ware niet. Een vernietigbaar besluit blijft wél geldig totdat een rechter het vernietigt. Wie meent dat een besluit vernietigbaar is, moet dus alert zijn en tijdig in actie komen.

Let op: termijn voor vorderen vernietiging!
De bevoegdheid om vernietiging van het besluit te vorderen, vervalt een jaar nadat aan het besluit voldoende bekendheid is gegeven, hetzij de belanghebbende van het besluit kennis heeft genomen of daarvan is verwittigd. 

Hoe liep het af? 
De drie buitenspel gezette aandeelhouders meenden dat het besluit tot statutenwijziging nietig was. De Hoge Raad liet het oordeel van het hof in stand dat sprake was van totstandkomingsgebreken en aldus geen sprake was van nietigheid maar hooguit vernietigbaarheid. De rechtbank had in eerste aanleg echter al geoordeeld dat de vordering tot vernietiging al was vervallen door het verstrijken van de termijn en dat oordeel was in hoger beroep niet bestreden. In dit geval bleef het besluit dus in stand, ondanks de totstandkomingsgebreken. 

Dus: een handige truc?  
Nee, het te vroeg starten van een aandeelhoudersvergadering om lastige aandeelhouders buitenspel te zetten leidt hooguit tot een vernietigbaar besluit en zet daarmee de deur open voor juridische procedures met alle kosten en complicaties van dien. In verreweg de meeste gevallen is het aan te raden om onenigheid tussen aandeelhouders op te lossen via overleg, mediation of het volgen van statutaire bepalingen terzake, maar in principe niet door anderen buiten te sluiten van het besluitvormingsproces. Wie dat toch probeert, loopt het risico dat zijn besluit bij de rechter geen stand houdt. 

Wil je overleggen over strategie bij onenigheid tussen aandeelhouders? Of ben je zelf als aandeelhouder buitenspel gezet en overweeg je het vorderen van vernietiging van het betreffende besluit? Neem dan gerust contact met ons op!